Mądra kapusta

Kapusta, głowa pusta… Nie w tym wypadku – okazuje się, że czerwona kapusta może być całkiem mądra i posłużyć nam do odkrycia tajników skali pH w domowych warunkach. Dostarcza też przy tym sporo frajdy, a wiadomo, że nauka przez zabawę jest najskuteczniejsza.

Do tego doświadczenia potrzebujemy:

  • Kawałka czerwonej kapusty
  • Szklanki lub dzbanka
  • 4 kieliszków lub szklanek
  • Kwasu cytrynowego
  • Sody oczyszczonej
  • Proszku do prania
  • Octu
  • Gorącej wody

Z kapusty trzeba przygotować wywar – drobno ją pokroić i zalać gorącą wodą. Zabarwiona kapustą woda jest w tym eksperymencie wskaźnikiem, czyli indykatorem i pozwala nam poznać pewną właściwość badanych substancji. Rozlewamy ją do 4 kieliszków lub szklanek, a następnie do każdego z nich dodajemy inny składnik – sodę, kwas, ocet i proszek do prania. Pod ich wpływem nasz wskaźnik zmienia kolor.

Początkowo roztwór kapusty ma barwę fioletowo-niebieską. Po dodaniu sody i proszku do prania kolor zmienia się na niebiesko-turkusowy, a pod wpływem octu i kwasu cytrynowego na różowy. Dlaczego? Tutaj z pomocą przychodzi nam chemia i skala pH. Jest to specjalna skala, która określa zasadowość i kwasowość związków chemicznych, czyli ich właściwość związaną z budową cząsteczki i tego, na jakie składowe rozpada się ona w wodzie. Brzmi skomplikowanie, ale w praktyce jest dość proste. Wystarczy zapamiętać, że pH przyjmuje wartość od 0 (bardzo silny kwas – np. stężony kwas solny) do 14 (bardzo silna zasada). Czysta woda ma pH ok 7, czyli jest obojętna. Silne kwasy i silne zasady mogą być niebezpieczne, bo wykazują właściwości żrące. Co ciekawe, taki silny kwas, o pH ok. 1,5-2 znajduje się w naszych żołądkach, i mimo żrących właściwości nie robi nam krzywdy, ale ułatwia trawienie. Jednak wylany na skórę miałby już zupełnie inny efekt! Produkty, których na co dzień używamy w naszych domach, również mają odczyn zasadowy, kwasowy lub są obojętne. I to daje nam pole do eksperymentowania.

W naszym doświadczeniu kolor, jaki przybierze roztwór, jest zależny właśnie od pH. Soda i proszek do prania mają odczyn zasadowy – wszystkie zasady spowodują zmianę koloru na turkusowy, chociaż jego odcień będzie różny w zależności od ich siły. Im większa zmiana barwy, tym wyższe pH. Kolor różowy z kolei wskazuje na odczyn kwasowy, czyli na niższe pH.

Jeśli macie ochotę, możecie w ten sposób zbadać też inne substancje. Jaki odczyn ma mydło? A herbata? Zachęcamy do dalszego odkrywania!