Historia obiektu

XIX wiek

Filtry powolne i oczyszczanie...

W XIX wieku wodociągi we Wrocławiu pobierały wodę z Odry i zanim trafiała ona do...

1890–1892 Pierwszy zbiornik...

W zakładzie wodociągowym „Na Grobli” działały cztery filtry powolne, ale w latach...

Lata 20.XX w – odejście od...

Na początku XX wieku wrocławskie wodociągi zaprzestały pobierania wody rzecznej....

1905 – Wieża ciśnień i...

Po usunięciu tysięcy ton piasku i żwiru, w 1905 roku dawny filtr stał się wielkim...

1919 – Pompownia awaryjna

W budynku pompowni awaryjnej zamontowano nowoczesne, elektryczne pompy wirowe....

Zbiornik wody czystej a II...

Zbiornik czystej wody funkcjonował nieprzerwanie do 1945 roku. Podczas walk o Wrocław...

1997 – Powódź...

12 lipca 1997 roku w Zakład Produkcji Wody „Na Grobli” uderzyła niespodziewanie fala...

2002–2015 – Modernizacja...

W 2002 roku rozpoczęła się kompleksowa modernizacja Zakładu „Na Grobli”....

Filtry powolne i oczyszczanie wody pobieranej z rzeki

W XIX wieku wodociągi we Wrocławiu pobierały wodę z Odry i zanim trafiała ona do sieci miejskiej, należało ją oczyścić. Służyły do tego filtry powolne, czyli baseny wypełnione piaskiem i żwirem. Wlewana do nich woda rzeczna oczyszczała się, przesiąkając powoli przez żwirowe złoże.

Na zdjęciu

Kompleks wodociągowy widziany z perspektywy obecnej kładki w biegu ul. Szybkiej nad Oławą. Zdjęcie czarno-białe z pierwszej dekady XX w. Na pierwszym planie znajduje się mężczyzna w kapeluszu. Przechodzi przez kładkę. W tle budynki Kompleksu Wodociągowego.

1890–1892 Pierwszy zbiornik zamknięty
Filtry powolne i oczyszczanie wody pobieranej z rzeki

1890–1892 Pierwszy zbiornik zamknięty

W zakładzie wodociągowym „Na Grobli” działały cztery filtry powolne, ale w latach 1890–1892 zbudowano jeszcze jeden. Filtr nr V – w przeciwieństwie do wcześniej zbudowanych basenów otwartych (nienakrytych dachem) – został zaprojektowany jako zbiornik zamknięty. Pod nasypem ziemnym ukryto obiekt o powierzchni 4600 m2. Jednak stosunkowo szybko jego pierwotna funkcja się zdezaktualizowała.

Na zdjęciu

Grupa osób pracuje nad wymianą złoża piaskowego w otwartym filtrze powolnym (lata 20. XX w.). Piasek usuwany jest z otwartego (nie zadaszonego) filtra powolnego przy pomocy łopat i narzędzi przypominających duże taczki na płozach.

Lata 20.XX w – odejście od wody rzecznej na rzecz wód gruntowych
1890–1892 Pierwszy zbiornik zamknięty

Lata 20.XX w – odejście od wody rzecznej na rzecz wód gruntowych

Na początku XX wieku wrocławskie wodociągi zaprzestały pobierania wody rzecznej. Zastąpiono ją wodą gruntową. Filtr nr V stał się niepotrzebny. Okazało się, że woda gruntowa jest wprawdzie czysta i pozbawiona bakterii, ale zawiera zbyt dużo związków żelaza i nie nadaje się do bezpośredniego spożycia. Stary zakład „Na Grobli” trzeba było dostosować do przerobu tej surowej wody na pitną, a do jej magazynowania potrzebny był osobny zbiornik. Zapadła decyzja, by wykorzystać na ten cel bezużyteczny wówczas filtr powolny nr V.

Na zdjęciu

Fragment zachodniej elewacji filtra powolnego nr V (lata 20. XX w). Na pierwszym planie znajduje się fragment ścieżki wraz z ogrodzeniem z siatki. Na drugim planie budynek filtra wymurowany z cegły.

1905 – Wieża ciśnień i główny zbiornik wody pitnej zamiast dawnego filtra wody rzecznej
Lata 20.XX w – odejście od wody rzecznej na rzecz wód gruntowych

1905 – Wieża ciśnień i główny zbiornik wody pitnej zamiast dawnego filtra wody rzecznej

Po usunięciu tysięcy ton piasku i żwiru, w 1905 roku dawny filtr stał się wielkim zbiornikiem, mieszczącym 12 milionów litrów wody pitnej. Teraz był głównym rezerwuarem wody dla miasta – „zbiornikiem nr 1”. Woda była najpierw przesyłana do wieży ciśnień. Tłoczył ją wielki agregat parowy. Jednak w 1919 roku uległ awarii, co wstrzymało dostawę wody. Trzeba było temu szybko zaradzić, dlatego w ciągu zaledwie pięciu miesięcy przy zbiorniku wody czystej stanął budynek pompowni awaryjnej.

Na zdjęciu

Wnętrze zbiornika wody czystej (lata 20.-30. XX w.). Zdjęcie czarno-białe przedstawia dość długi i wysoki tunel/korytarz, do którego wpadają wiązki światła słonecznego.

1919 – Pompownia awaryjna
1905 – Wieża ciśnień i główny zbiornik wody pitnej zamiast dawnego filtra wody rzecznej

1919 – Pompownia awaryjna

W budynku pompowni awaryjnej zamontowano nowoczesne, elektryczne pompy wirowe. Przesyłały one wodę wprost do zbiornika w wieży. Skromna budowla niezbyt pasowała do okazałej architektury zbiornika i ze względów wyłącznie estetycznych została wkrótce przebudowana. W 1924 roku stanął w jej miejscu nowy budynek, utrzymany w stylu modnego wówczas modernizmu. W latach 30. poprawiono jeszcze wygląd elewacji frontowej.

Na zdjęciu

Awaryjna przepompownia wody czystej w latach 20. XX wieku (dzisiejsza kawiarnia Arkadia). Zdjęcie czarno-białe przedstawia fragment wybrukowanej drogi oraz niski mały budynek z cegły.

Zbiornik wody czystej a II wojna światowa
1919 – Pompownia awaryjna

Zbiornik wody czystej a II wojna światowa

Zbiornik czystej wody funkcjonował nieprzerwanie do 1945 roku. Podczas walk o Wrocław jego strop został podziurawiony przez rosyjskie bomby i pociski. Tuż po zakończeniu działań wojennych dokonano niezbędnych napraw i zbiornik znów gromadził wodę dla miasta. Eksploatowany był ponad miarę przez 50 lat, bez napraw i czyszczenia. Spowodowane było to permanentnym niedoborem wody pitnej we Wrocławiu, co uniemożliwiało nawet tymczasowe wyłączenie zbiornika z użytkowania.

Na zdjęciu

Zbiornik wody czystej - fragment elewacji wschodniej (lata 30. XX w.). Czarno-białe zdjęcie przedstawia fragment murowanego ogrodzenia wraz z bramą.

1997 – Powódź Tysiąclecia uderza w główny zbiornik wody pitnej
Zbiornik wody czystej a II wojna światowa

1997 – Powódź Tysiąclecia uderza w główny zbiornik wody pitnej

12 lipca 1997 roku w Zakład Produkcji Wody „Na Grobli” uderzyła niespodziewanie fala powodziowa. W błyskawicznym tempie budynki i urządzenia zostały zalane. Zbiornik nr 1 znalazł się pod wodą. Powódź z 1997 roku była największą katastrofą w powojennej historii Wrocławia. Stanęła produkcja wody pitnej. Aby znów popłynęła do kranów, konieczne było oczyszczenie zbiornika.

Na zdjęciu

Skutki tzw. Powodzi Tysiąclecia (1997 rok). Na kolorowym zdjęciu znajduje się zalany zbiornik nr 1. Wysoki i długi korytarz/tunel wypełnia brudna woda o rdzawym kolorze.

2002–2015 – Modernizacja Zakładu Produkcji Wody „Na Grobli” i powstanie Hydropolis
1997 – Powódź Tysiąclecia uderza w główny zbiornik wody pitnej

2002–2015 – Modernizacja Zakładu Produkcji Wody „Na Grobli” i powstanie Hydropolis

W 2002 roku rozpoczęła się kompleksowa modernizacja Zakładu „Na Grobli”. Wysłużony zbiornik nr 1 został wpisany do rejestru zabytków. Dwa lata później doczekał się skromnego remontu, ale już wtedy wiadomo było, że trzeba go będzie wkrótce wyłączyć z eksploatacji. Pełnił swą funkcję do końca 2011 roku. Wtedy też zapadła decyzja o powstaniu w jego miejscu Hydropolis. Prace nad dostosowaniem obiektu do nowej funkcji trwały 4 lata. Hydropolis doczekało się otwarcia w grudniu 2015 roku.

Na zdjęciu

Kolorowe zdjęcie pokazuje fragment miedzianej elewacji Hydropolis. Zdjęcie zostało wykonane na krótko przed otwarciem częsci wystawienniczej (październik 2015).